Wat is een dysfagie? Hoe herken ik het en wat kan ik doen?
Dysfagie is een slikstoornis. Iemand met een slikstoornis ervaart moeilijkheden in een van onderstaande slikfases. Hierdoor ontstaan er problemen bij het verplaatsen van speeksel, voedsel en/of drank van de mond naar de maag. Een dysfagie kan zich op verschillende manieren uiten en kan verschillende oorzaken hebben.
Een slikstoornis kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt het meest voor bij oudere mensen. Dat komt doordat hun kauw- en slikspieren minder krachtig zijn geworden. Ook hebben zij vaker aandoeningen, zoals parkinson , die slikproblemen veroorzaken. Daarnaast gebruiken zij vaker medicijnen die invloed kunnen hebben op het slikken.
Gevaren van slikstoornis
Het gevaar van een slikstoornis is dat voeding niet in de slokdarm terechtkomt, maar in de luchtpijp en longen. Dit wordt verslikken genoemd. Dit kan een voor een afsluiting van de luchtpijp zorgen, waardoor iemand dreigt te stikken. Ook kan verslikken een ernstige longontsteking veroorzaken. Bij ouderen met een lagere weerstand kan dit levensbedreigend zijn.
Slikken
Mensen slikken 800 tot 2400 keer per dag zonder daarbij na te denken. Niet alleen eten en drinken, maar ook het speeksel dat continu wordt aangemaakt, wordt automatisch regelmatig weggeslikt.
Soms gaat slikken niet meer zo makkelijk of verslikt iemand zich vaak. Er is dan sprake van een dysfagie oftewel slikstoornis. Geschat wordt dat één op de vijf 50-plussers last heeft van een dysfagie. Voor mensen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen, is dit percentage nog hoger.
Slikken is een beweging, die voor het grootste deel automatisch verloopt. Maar liefst 32 spieren zijn betrokken bij het slikken. Lippen, gebit, tong, wangen, speekselklieren, gehemelte, keelholte, strottenklepje, strottenhoofd en slokdarm werken dan allemaal samen.
Slikken kan worden onderverdeeld in vier fases:
- De mondfase: het klaarmaken van de voedselbrok in de mond voor het slikken.
- De transportfase: het doorgeven van de voedselbrok naar de keelholte.
- De keelfase: de slikbeweging in de keelholte.
- De slokdarmfase: de passage van voedsel in de slokdarm naar de maag.
Symptomen van slikstoornissen
De volgende symptomen kunnen wijzen op een slikstoornis:
- Traag kauwen of voedsel dat in de wangzak of tegen het gehemelte achterblijft.
- Speeksel of voedsel dat uit de mond loopt.
- Pijn bij het slikken.
- Het gevoel dat eten blijft steken in de keel of achter het borstbeen.
- Hoesten of kuchen tijdens, voor of na het eten of drinken.
- Regelmatig verslikken.
- Een ‘natte’ stem (een pruttelend stemgeluid of borrelende ademhaling).
- Ongewenst gewichtsverlies of tekenen van uitdroging.
- Regelmatig ontstekingen van de longen of luchtwegen.
- Zuurbranden, opboeren of eten opgeven.
- Herhaaldelijk moeten slikken om voedsel of drank ‘weg te krijgen’.
- Moeite met het slikken van pillen.
Een aantal van deze symptomen kunnen ook voorkomen zonder dat er sprake is van dysfagie. Larynxmanipulatie kan dan een geschikte behandeling zijn.
Onderzoek van de slikfunctie
De logopedist onderzoekt de slikfunctie. Hierbij wordt gekeken naar de mond-, transport- en keelfase. Er kan een inschatting gemaakt worden of het slikken veilig en effectief gebeurd.
Aanvullend onderzoek kan bestaan uit het maken van een slikfoto of slikvideo. Dit gebeurt in het ziekenhuis. Zij bekijken aan de hand van contrastvloeistof of deze ergens in de keelholte blijft hangen of dat er mogelijk overloop is in de luchtpijp.
Behandeling
De behandeling van slikproblemen kan op verschillende manieren gebeuren. Onder andere door het trainen van de spieren, het compenseren van de slikstoornis door sliktechnieken of eventueel het veranderen van de dikte of structuur van de voeding of het verdikken van dranken.
Herkent u een of meerdere van de symptomen van een slikstoornis? Neem dan direct contact met ons op, wij helpen u verder.
