Oro-myofunctionele therapie bij kinderen en volwassenen
Oro-myofunctionele therapie (OMFT) is een specialisatie in de logopedie. Deze behandeling is gericht op het verbeteren van het functioneren van de spieren in en om de mond. De therapie pakt daarmee de oorzaak aan van één of meerdere problemen (mondademen, vingerzuigen, etc.) en niet alleen de gevolgen van het afwijkend mondgedrag.
De spieren in en om onze mond bepalen voor een groot deel de vorm van de mond en de stand van de tanden en kiezen. Afwijkende mondgewoonten kunnen dit evenwicht tussen die spieren onderling verstoren.
Afwijkende mondgewoonten zijn onder andere:
- Fout slikken
- Continu door de mond ademen (overdag en/of ’s nachts)
- Duimen
- Vingerzuigen
- Lispelen of slissen.
Als bepaalde spieren of spiergroepen in en om de mond niet goed functioneren, heeft dit vrijwel altijd een direct gevolg voor de vorm en de ontwikkeling van het gebit en/of de kaken. Vaak is er dan ook sprake van een articulatiestoornis. Zowel het slikken als het spreken kan addentaal (met de tong tegen de voortanden), interdentaal (met de tong tussen de voortanden) of lateraal (met de tong tegen of tussen de kiezen) zijn.
Wanneer OMFT?
Afwijkend mondgedrag kan dus veel afwijkingen aan het gebit veroorzaken. Het vroegtijdig herkennen en afleren van dit afwijkend mondgedrag kan veel van deze problemen voorkomen.
Afwijkende slikpatronen
Een afwijkende functie van de tong heeft grote gevolgen voor het vermalen van het voedsel, het vormen van een goede voedselbrok en het slikken. Afwijkend slikgedrag gaat meestal gepaard met tongpersen (voorwaartse of zijwaartse beweging van de tong tegen of tussen de tanden en kiezen in plaats van tegen het gehemelte). Dat heeft vaak gevolgen voor de stand van de tanden of kiezen en de vorm van de kaak.
Op de plaats waar de tong naar buiten komt, ontstaat een open beet: de tanden raken elkaar niet. Bij lispelen wordt de tong geheel of gedeeltelijk tussen de voortanden geperst. Hierdoor vallen de voortanden vaak niet over elkaar heen. Bij lateraal slissen ontstaan de klanken aan de zijkant van de mond (bij de kleine kiezen): hier zien we vaak een zijdelingse open beet.
Open beten kunnen met orthodontie gesloten worden en de tanden komen weer mooi in de rij te staan. Maar vaak (in 26-38% van de gevallen) zien we na verloop van tijd weer een open beet ontstaan, omdat de oorzaak van de open beet niet verdwenen is.
Mondademen
De functie van de neus bestaat onder andere uit het bevochtigen, verwarmen en reinigen van de ingeademde lucht. Bij mondademen vervalt deze gunstige eigenschap. Terugkerende infecties in de keel, infecties van de amandelen of (frequent) terugkerende middenoorontstekingen kunnen hiervan de gevolgen zijn.
Vaak zien we bij mondademen dat door het wegvallen van de druk van de lippen op de tanden, de voortanden naar voren gaan staan. Ook komt een smal gehemelte voor doordat de natuurlijke druk van de tong op het gehemelte niet plaatsvindt. Hierdoor komt in meer of mindere mate kwijlen voor.
Zuigen of bijten
Het is algemeen bekend dat te vaak of te intensief duim- of vingerzuigen (ook bij volwassenen!) leidt tot een afwijkende stand van tanden en/of kaken. Dat geldt ook voor tong- en lipzuigen, een te lang of te intensief gesabbel op een speen of te langdurig drinken uit een fles, tuitbeker of antilekbeker. Bijtgewoonten (bijvoorbeeld vinger-, nagel- of lipbijten, of klemmen, knarsen e.d.) kunnen schadelijke invloed hebben op het kaakgewricht, waardoor spieren overbelast worden. Andere spiergroepen in de mond zullen daar ook nadelige gevolgen van kunnen ondervinden.
Behandeling
De doelen van OMFT zijn:
- Het aanleren van een juiste slik (de gewenste slik heet alveolaire slik, waarbij de tongpunt op de alveolaire richel van het verharde gehemelte geplaatst wordt)
- Het corrigeren van de tongpositie in rust
- Het verbeteren van de tongpositie in articulatie (uitspraak van de t, d, l, n, r, s en z wordt verbeterd)
- Het verbeteren of bevorderen van de neusademing
- Het automatiseren van bovenstaande.
Hoe ziet de behandeling uit?
Tijdens het intakegesprek worden foto’s gemaakt van het profiel en gezicht van de cliënt. Ook zullen er foto’s van het gebit gemaakt worden. Hiermee kan een verandering na behandeling in kaart gebracht worden. Daarnaast meet de logopedist de spierspanning en spierkracht van de mondspieren. En als laatste zal de logopedist met een fluoriserende pasta op de tong de slikbeweging in kaart brengen.
Vervolgens zijn er 10 tot 15 behandelingen nodig om de oefeningen voor de juiste manier van slikken en spreken te trainen. Er kan eventueel een zachte mondtrainer ingezet worden.
Vervolgens is het noodzakelijk het aangeleerde gedrag te automatiseren. Om te controleren dat het geleerde ook automatisch toegepast kan worden, plannen wij controle-afspraken in. Meestal na 3 weken, dan na 6 weken, dan na 3 maanden en ten slotte na 6 maanden.
Bij de OMFT-behandeling wordt meestal ook gebruik gemaakt van een zachte mondtrainer. Afhankelijk van de leeftijd dragen kinderen deze een uur overdag en ’s nachts de hele nacht. Het dragen van de trainer wordt opgebouwd. De trainer maakt hen bewust van een goede lipsluiting, neusademhaling, tongpositie en juist slikgedrag. Voor elke leeftijdsfase is er een geschikte trainer verkrijgbaar.
Ook volwassenen kunnen een trainer inzetten om afwijkend mondgedrag beter te corrigeren. Bij Précom Logopedie worden deze trainers ingezet als onderdeel van de behandeling. Bij vroegtijdige erkenning van afwijkend mondgedrag kan het inzetten van een trainer voorkomen dat er orthodontie nodig is.
